Phương pháp dạy học tích cực đang được áp dụng rộng rãi tại nhiều trường học ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới. Phương pháp này mang lại hiệu quả cao trong dạy và học do phát huy được tính sáng tạo, chủ động, tích cực… của học sinh.
1. Thế nào là phương pháp dạy học tích cực?
Phương pháp dạy học tích cực là phương pháp dạy học mà giáo viên sẽ đưa ra những gợi ý gợi mở để học sinh thảo luận và tự đi đến kết luận. Phương pháp này giúp phát huy tính sáng tạo, chủ động, tích cực của người học.
Phương pháp giảng dạy này đòi hỏi giáo viên phải là người có trình độ cao, đủ kiến thức, bản lĩnh và thực sự tận tâm, nhiệt tình trong công việc.
>> Tìm hiểu thêm: Giáo dục sớm là gì? Phương pháp giáo dục sớm cho trẻ
2. Các phương pháp dạy học tích cực được sử dụng hiện nay
Hiện nay, các nhà nghiên cứu giáo dục trên thế giới đã đưa ra rất nhiều phương pháp dạy học tích cực giúp học sinh lĩnh hội kiến thức và phát triển năng lực cá nhân một cách toàn diện. Dưới đây là một số phương pháp dạy học tích cực mà giáo viên có thể tham khảo để tiết học thêm đa dạng, thú vị và hiệu quả.
2.1. Phương pháp dạy học tích cực theo nhóm
Dạy học tích cực theo nhóm là phương pháp được các chuyên gia giáo dục đánh giá cao. Với phương pháp này giúp học sinh phát huy tính chủ động, sáng tạo, khả năng làm việc nhóm, phát triển năng lực hợp tác và giao tiếp.
Đang làm:
- Giáo viên giới thiệu chủ đề thảo luận
- Xác định mục tiêu, nhiệm vụ chung và tiến hành phân chia nhóm
- Học sinh thảo luận theo nhóm
- Báo cáo với giáo viên kết quả thảo luận
- GV nhận xét, đánh giá kết quả
- Giáo viên có thể chia nhóm theo chữ cái đầu tiên của tên học sinh, theo số thứ tự trong danh sách, theo sở thích…
>> Xem thêm:
- Phương pháp Glenn Doman là gì? Tìm hiểu về chương trình Glenn Doman
- Phương pháp Glenn Doman cho trẻ 3 tuổi
- 6 phương pháp giáo dục sớm cho trẻ 0-6 tuổi mẹ nên biết
2.2. phương pháp trò chơi
Phương pháp dạy học bằng trò chơi là phương pháp tổ chức cho học sinh tìm hiểu một vấn đề thông qua trò chơi có nội dung liên quan.
Làm thế nào để tiến hành:
- Giáo viên phổ biến tên, luật chơi, nội dung trò chơi cho học sinh
- Học sinh tập chơi
- Thảo luận, đánh giá và đưa ra bài học, ý nghĩa sau khi trò chơi kết thúc
2.3. Phương pháp nghiên cứu trường hợp
Case study cũng là một trong những phương pháp dạy học tích cực phổ biến hiện nay. Với phương pháp này, giáo viên sẽ kể những câu chuyện có thật dựa trên các tình huống thực tế trong cuộc sống, để minh chứng cho một vấn đề được đặt ra trong bài học.
Phương pháp nghiên cứu trường hợp có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau, chẳng hạn như viết, ghi lại một câu chuyện hoặc bằng chứng bằng video.
Làm thế nào để tiến hành:
- Giáo viên cho học sinh xem hoặc nghe một trường hợp điển hình
- Tiếp tục suy ngẫm về tình huống đó
- Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh tiến hành thảo luận, trao đổi
>> Xem thêm:
- Phương pháp Montessori cho trẻ cha mẹ cần biết
- Giáo dục STEM là gì? Áp dụng mô hình STEM trong giáo dục
2.4. Phương pháp dạy học theo dự án
Trong phương pháp dạy học tích cực theo dự án, học sinh cần thực hiện một nhiệm vụ học tập gắn với thực tiễn cuộc sống.
Đang làm:
Bước 1. Lập kế hoạch dự án
- Xác định đúng chủ đề của dự án
- Lập kế hoạch triển khai từng giai đoạn của dự án
Bước 2. Triển khai dự án
- Thu thập thông tin và dữ liệu
- Tiến hành điều tra và thảo luận với các thành viên trong nhóm
Bước 3. Kết luận
- Tổng hợp tất cả các kết quả
- Lập kế hoạch và tiến hành trình bày các kết quả thu được
- Thực hành phản ánh kết quả trong khi học tập
2.5. Phương pháp nhập vai
Dạy học thông qua phương pháp đóng vai là phương pháp mà người học sẽ thử thực hiện một số hành vi liên quan đến tình huống mà giáo viên đưa ra.
Các bước thực hiện như sau:
- Giáo viên chọn chủ đề, chia nhóm, đưa ra các tình huống cụ thể và các yêu cầu cần thiết như thời gian, vai trò,… đối với từng nhóm.
- Các nhóm tiến hành thảo luận, trao đổi về nhiệm vụ được giao
- Mỗi nhóm sẽ thay phiên nhau hành động theo đúng thứ tự
- Cuối cùng, giáo viên sẽ đánh giá và rút ra kết luận để học sinh biết và hiểu thế nào là hành vi phù hợp với tình huống nhất định.
2.6. Phương pháp giải quyết vấn đề
GQVĐ là một trong những phương pháp dạy học mới nhằm kích thích tính chủ động sáng tạo và giải quyết vấn đề của học sinh. Khi dạy theo phương pháp này, giáo viên sẽ nêu ra những vấn đề nhận thức mâu thuẫn với nhau. Từ đó hướng học sinh lập luận và tìm ra cách giải quyết.
Làm thế nào để tiến hành:
- Xác định đúng vấn đề cần giải quyết
- Thu thập thông tin và dữ liệu liên quan
- Liệt kê các phương án có thể để giải bài toán đã cho
- Phân tích, đánh giá tính khả thi của từng giải pháp
2.7. Phương pháp dạy học theo góc nhìn
Với phương pháp này, học sinh sẽ thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại một địa điểm cụ thể trong lớp học, từ đó đa dạng hóa cách học. Học sinh sẽ được lựa chọn cách học cũng như các hoạt động như: Khám phá, luyện tập… Từ đó, học sinh được phát huy khả năng sáng tạo, có cơ hội phát triển bản thân cũng như khả năng đọc hiểu văn bản. gợi ý của giáo viên.
Ví dụ về phương pháp học theo góc: Khi giáo viên đưa ra chủ đề về ATGT để học sinh thảo luận cũng cần đưa ra các góc học tập như viết, vẽ, thảo luận, đọc, xem băng hình. …
3. Cách vận dụng PPDH tích cực trong dạy học
3.1. Chú trọng phương pháp tự học
Với phương pháp dạy học tích cực, giáo viên không còn nghĩ đến các phương pháp dạy học truyền thống như đọc – chép, chỉ trỏ… mà chú trọng đến phương pháp, hình thức tự học. Qua đó, học sinh khám phá để tìm ra phương pháp phù hợp nhất.
3.2. Vận dụng phương pháp dạy học theo tổ, nhóm
Sử dụng phương pháp dạy học tích cực, giáo viên cần biết cách chia nhóm, tổ để các em có thể trao đổi, cùng nhau tìm ra cách học tốt nhất.
3.3. Dạy học thông qua các hoạt động trên lớp
Học sinh là đối tượng chính trong các tiết học để giáo viên khám phá tri thức. Vì vậy, giáo viên cần gợi ý vấn đề ở một mức độ nhất định. Từ đó, học sinh phát triển thêm tư duy về tư duy, khả năng tìm tòi, thảo luận để tìm ra lời giải cho bài toán đó.
3.4. Tóm tắt kiến thức trọng tâm đã học
Giáo viên sẽ tổng kết, tóm tắt kiến thức trọng tâm với học viên vào cuối mỗi bài học. Đồng thời, giáo viên sẽ giải thích các vấn đề và cùng học sinh thảo luận để tổng hợp kiến thức trong suốt một buổi học.
4. Một số kĩ thuật dạy học tích cực hiệu quả nhất
Bên cạnh các phương pháp dạy học tích cực còn có các kĩ thuật dạy học tích cực. Dưới đây là một số kĩ thuật dạy học phát huy tính tích cực sáng tạo của người học mà giáo viên có thể tham khảo.
4.1. Kỹ thuật “Chia sẻ theo cặp” (Think, Pair, Share)
Kỹ thuật “chia cặp” do Giáo sư Frank Lyman – Đại học Maryland đưa ra năm 1981, là hoạt động làm việc theo cặp, từ đó phát triển năng lực tư duy của mỗi cá nhân khi giải quyết vấn đề. chủ thể.
Với kỹ thuật này, thay vì sử dụng công cụ hỗ trợ, học sinh sẽ phát triển kỹ năng nghe và nói.
- Lợi thế : Sau khi tham gia, học viên được lắng nghe và tổng hợp ý kiến của các bạn trong lớp để từ đó xây dựng câu trả lời tốt nhất.
- Giới hạn: Học sinh có thể nói chuyện riêng với nhau về những nội dung không liên quan đến bài học.
4.2. Kỹ thuật giảng dạy tích cực Kipling (5W1H)
Kỹ thuật dạy Kipling được sử dụng trong trường hợp cần có ý tưởng mới, xem xét nhiều khía cạnh hơn của vấn đề để chọn lọc ý tưởng phát triển (cái gì, ở đâu, khi nào, ai, tại sao, như thế nào).
- Lợi thế: Không mất nhiều thời gian và mang tính logic cao, sử dụng được cho nhiều trường hợp khác nhau và áp dụng rộng rãi cho nhiều đối tượng học sinh.
- Hạn chế: Có thể tạo cho học sinh cảm giác bị dò xét, dễ dẫn đến tình trạng mỗi người một ý, sự phối hợp giữa các thành viên trong nhóm còn hạn chế.
4.3. Kỹ thuật giảng dạy KWL (KWLH)
KWL được Donna Ogle giới thiệu và phát triển rộng rãi vào năm 1986, là một hình thức tổ chức dạy đọc hiểu. Học sinh sẽ bắt đầu bằng cách suy nghĩ và diễn đạt những gì mình đã biết về chủ đề đọc và thông tin này sẽ được ghi vào cột K (What we know) của biểu đồ.
Sau đó, học sinh đặt câu hỏi về những gì họ muốn biết thêm về chủ đề này trong cột W (Điều chúng tôi muốn học). Tiếp theo, học sinh sẽ trả lời tất cả các câu hỏi ở cột W và trình bày ở cột L (What we Learn).
Cột H (Làm thế nào chúng ta có thể tìm hiểu thêm) được thêm vào biểu đồ nhằm mục đích định hướng nghiên cứu cho sinh viên.
- Lợi thế: Kích thích hứng thú học tập của học sinh, tăng khả năng định hướng và tự đánh giá cho mỗi cá nhân.
- Giới hạn: Thời gian thực hành kéo dài vì khi học sinh hoàn thành bước K và W, học sinh sẽ mất nhiều thời gian hơn để thực hiện bước L.
4.4. Kỹ thuật dạy học sơ đồ tư duy
Trong số các phương pháp dạy học tích cực, kỹ thuật mindmap hay còn gọi là kỹ thuật sơ đồ tư duy được đánh giá cao. Vì với cách học sơ đồ, học sinh sẽ sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở rộng, khắc sâu kiến thức, ý tưởng để ghi bài.
- Lợi thế: Đơn giản, dễ hiểu, phù hợp với nhiều đối tượng khác nhau, giúp học sinh nắm bắt kiến thức nhanh hơn.
- Giới hạn: Với kỹ thuật sử dụng sơ đồ này phải sử dụng giấy nên khó lưu trữ, thay đổi, chỉnh sửa cũng như tốn kém. .
5. Điều kiện để vận dụng thành công PPDH tích cực
5.1. Dành cho giáo viên
Giáo viên phải được đào tạo bài bản để tăng khả năng thích ứng. Đồng thời, giáo viên phải có kiến thức chuyên môn sâu rộng, có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm đúng ngành, sử dụng tốt các sản phẩm công nghệ trong dạy học.
5.2. với sinh viên
Dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn của giáo viên, học sinh cần có được những phẩm chất, năng lực phù hợp với phương pháp dạy học tích cực như: chủ động, tự giác trong học tập, có tinh thần trách nhiệm. trách nhiệm, tự học và tranh thủ học mọi lúc, mọi nơi.
5.3. Giảm tải kiến thức các môn học sách giáo khoa
Nhà trường giảm được khối lượng kiến thức nhồi nhét, tạo điều kiện để giáo viên và học sinh tổ chức các hoạt động học tập tích cực, giảm bớt các thông điệp ghi nhớ máy móc, nâng cao các vấn đề nhận thức.
5.4. Đổi mới thiết bị dạy học cho học sinh
- Nên xây phòng học đa năng và kho đồ dùng ngay cạnh phòng học bộ môn
- Phòng học cần được cung cấp đầy đủ thiết bị phục vụ thí nghiệm
- Thiết bị được bố trí sử dụng chung phải đảm bảo nguyên tắc sử dụng và bảo quản hợp lý, riêng
5.5. Đánh giá kết quả học sinh
Theo phương pháp dạy học tích cực, giáo viên sẽ là người chịu trách nhiệm đánh giá kết quả và năng lực học sinh một cách công bằng, công khai. Có thể đánh giá thông qua bài tập trắc nghiệm hoặc câu hỏi. Ngoài ra, giáo viên cũng cần đánh giá học sinh trong suốt quá trình học, kể cả tính chủ động, tự giác thông qua các bài học cả lý thuyết và thực hành.
Bài viết trên là những chia sẻ về Một số phương pháp dạy học tích cực được nhiều giáo viên và nhà trường sử dụng. Phụ huynh có thể tham khảo thêm các chương trình và phương pháp giáo dục hữu ích cho con tại iSchool cũng như liên hệ với ban tuyển sinh qua form bên dưới để cập nhật thông tin mới nhất và lựa chọn chương trình phù hợp. học tập phù hợp cho trẻ.
>> Có thể bố mẹ quan tâm:
- Phương pháp giáo dục iTL Plus
- 10 phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học
- Phương pháp dạy tiếng Anh cho trẻ em hiệu quả cha mẹ cần biết
