Soạn bài thực hành kết hợp các thao tác lập luận phân tích, so sánh

Đưa ra yêu cầu

I.Rèn kĩ năng

Câu 1. Đọc đoạn văn Cần Kiêm liêm sỉ, trong Thơ Hồ Chí Minh.

a.Trong đoạn văn, tác giả sử dụng phép lập luận phân tích. Trên đây là những phân tích để giải thích về sự “ngu si” của ngã mạn (Vì mình giỏi thì có nhiều người hơn mình. Mình giỏi thì cũng có người hơn mình) và “ngạo có nghĩa là dừng lại”. ” có nghĩa là gì? (Nếu một con sông lớn và rộng, nó có thể chứa bất kỳ lượng nước nào, bởi vì độ rộng của nó rộng và sâu. Một cái cốc nhỏ và một cái đĩa nông sẽ tràn một ít nước, bởi vì độ rộng của nó nhỏ.)

Đoạn văn trên cũng dùng phép so sánh (Người tự cao tự đại như cái bát, cái đĩa rỗng). So sánh theo nghĩa bóng đã giúp người học hình dung cụ thể, rõ ràng hơn thế nào là kiêu căng, ngạo mạn và tác hại của thái độ đó trong cuộc sống của con người.

Đoạn văn tuy có sử dụng cả hai thao tác lập luận nhưng chúng không ngang nhau. Trong đoạn văn, thao tác lập luận phân tích là thao tác chính, còn thao tác so sánh chỉ đóng vai trò hỗ trợ.

b) Có thể coi đoạn văn trên của Hồ Chí Minh là một mẫu mực về việc vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh trong một đoạn văn nghị luận. Sở dĩ như vậy vì trước hết đoạn văn sử dụng đồng thời hai thao tác phân tích và so sánh; Hơn nữa, việc sử dụng rất hài hòa và linh hoạt. Cả hai cùng tham gia giải thích tranh luận nhưng vẫn đảm bảo không trùng lắp. Mỗi nghiệp vụ đều có thế mạnh riêng và chúng tôi vẫn nhận thức rằng nghiệp vụ đóng vai trò then chốt.

c. Do đó có thể rút ra kết luận về sự kết hợp của các thao tác lập luận trong bài văn nghị luận như sau:

-Ít khi người bình luận chỉ sử dụng một thao tác lập luận trong một đoạn văn, một bài văn. Vì vậy, cần phải biết kết hợp các thao tác lập luận với nhau để bài viết sinh động, có sức thuyết phục và hấp dẫn.

-Tuy nhiên, cần lưu ý rằng sự kết hợp các thao tác lập luận không có nghĩa là chúng được sử dụng như nhau; lại càng không nên nghĩ rằng thao tác này có vai trò lớn hơn thao tác kia hoặc ngược lại mà nên xem xét trong từng hoàn cảnh cụ thể.

-Phải căn cứ vào mục đích lập luận để xác định xem có thể và cần thiết kết hợp phân tích với so sánh hay không và thao tác nào giữ vai trò chi phối. Do đó, mục tiêu quyết định sự lựa chọn hoạt động; Nhưng thao tác và kết hợp các thao tác cũng trợ giúp đắc lực cho mục đích.

1. Chọn một bài thơ (hoặc một bài văn) mà em yêu thích và tâm đắc viết một bài văn về nội dung của nó. Bài viết yêu cầu sử dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và thao tác so sánh. Công việc cần làm như sau:

-Xác định chủ đề của bài văn.

-Xác định các ý chính thuyết minh chủ đề của văn bản và sắp xếp chúng thành một dàn ý hợp lý, khoa học.

-Lập luận nào được chọn để giải thích? Nó nằm ở đâu trong dàn ý?

-Xác định các câu phù hợp với các ý trong văn bản.

– Cần những luận cứ nào để chứng minh cho luận điểm trên? Đây là lúc sử dụng các thao tác lập luận. Xác định rõ liệu nên sử dụng phân tích hay so sánh; Hành động nào chiếm ưu thế?