Lập dàn ý bài văn phân tích cho bài văn nghị luận

Đưa ra yêu cầu

I. Kiến thức cơ bản

Phân tích đề: Tìm hiểu các đề sau để nắm được mục đích và phương pháp phân tích đề nghị luận.

Câu 1: Từ những ý kiến ​​dưới đây, em có suy nghĩ gì về việc “chuẩn bị cho tuổi mới”?

“Điểm mạnh của người Việt chúng ta là ở sự thông minh, nhạy bén với cái mới… nhưng bên cạnh điểm mạnh đó vẫn còn nhiều điểm yếu, đó là những lỗ hổng về kiến ​​thức cơ bản do xu hướng chạy theo các môn học “thời thượng”, nhất là năng lực thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học nặng, học thừa…”.

(Theo Vũ Khoan, Chuẩn Bị Vào Thế Kỷ Mới,

Tạp chí Tia Sáng, Số Xuân 2001)

Đề 2: Tâm sự của Nữ sĩ Hồ Xuân Hương trong Tự tình II.

Đề 3: Về một nét đẹp trong bài thơ Chú Cuội của Nguyễn Khuyến.

Về hiểu đề: Đề 1 thuộc loại đề có định hướng cụ thể. Chủ đề 2 và 3 là chủ đề mở, đòi hỏi tác giả phải nghiên cứu và xác định hướng thực hiện.

Xác định yêu cầu nội dung:

– Chủ đề 1: Vấn đề đề xuất là “Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới”. Vấn đề được định hướng rõ ràng trong nhận xét của Vũ Khoan về “điểm mạnh và “điểm yếu” của người Việt Nam.

– Đề 2: Chỉ yêu cầu nghị luận về một khía cạnh trong nội dung bài thơ Tự tình – đó là lời tâm sự của Hồ Xuân Hương. Với kiểu yêu cầu này, tác giả phải cụ thể hóa nội dung tâm sự của Hồ Xuân Hương trong bài thơ bằng các lập luận.

– Đề 3: Nội dung nghị luận lại càng mở, vì trong đề mở chỉ có đối tượng nghị luận (bài thơ Thu điếu). Với dạng đề này, người viết phải xác định được một vấn đề hẹp liên quan đến tác phẩm cần triển khai.

Yêu cầu định dạng:

-Đề 1 thuộc kiểu bài văn nghị luận xã hội

-Đề 2 và 3 thuộc kiểu đề nghị luận văn học

Phạm vi và giới hạn của bài viết:

Đề 1: Phạm vi bài viết xoay quanh vấn đề “sự chuẩn bị bước vào thế kỷ mới”. Bằng chứng và tài liệu là những hiểu biết sâu sắc về cuộc sống.

– Đề 2: Giới hạn và phạm vi tư liệu của bài là tâm sự của Hồ Xuân Hương trong bài Tự Tình II. Việc giải quyết vấn đề tất nhiên không chỉ giới hạn ở việc vận dụng những tri thức của cuộc sống, đặc biệt là những câu chuyện tình yêu của nhà thơ.

– Đề 3: Giới hạn và phạm vi tư liệu của bài là những vấn đề liên quan đến nội dung và nghệ thuật của bài Thu Củi.

Vì vậy, phân tích đề là công việc đầu tiên trong quá trình viết một bài văn nghị luận. Khi phân tích đề cần đọc kĩ đề, chú ý những từ ngữ quan trọng để xác định yêu cầu về nội dung, hình thức, phạm vi tư liệu cần sử dụng.

Lập dàn ý: Lập dàn ý là quá trình tìm và chọn ý cho một bài viết, sắp xếp các ý theo một bố cục và trình tự lôgic nhất định, tạo điều kiện thuận lợi cho việc trình bày và tiếp thu bài văn. Lập dàn ý giúp người viết loại bỏ những thông tin cần thiết và không bỏ sót những điểm quan trọng. Quá trình lập kế hoạch bao gồm: xác lập ý lớn, xác lập ý nhỏ, sắp xếp các ý theo trình tự logic chặt chẽ. Cần lưu ý rằng các ký hiệu khác nhau được sử dụng trước các tiêu đề để chỉ ra các phần và ý tưởng trong dàn ý.

II.Rèn luyện kỹ năng

Phân tích đề và lập dàn ý cho đề bài sau:

Cảm nhận của em về giá trị hiện thực trong đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” (Trích “Thượng kinh kí” của Lê Hữu Trác).

Gợi ý

Phân tích chủ đề:

-Đây là đề có định hướng rõ ràng về nội dung và thao tác lập luận.

-Yêu cầu về nội dung: Giá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh.

-Yêu cầu về hình thức: Là kiểu bài nghị luận văn học nêu cảm nghĩ về giá trị hiện thực của văn bản. Dẫn chứng chính được lấy từ đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh.

Dàn bài: Các ý cần trình bày là:

– Bức tranh chân thực sinh động về cuộc sống xa hoa chốn cung đình:

+ Khung cảnh nơi phủ chúa thật vô cùng xa hoa, tráng lệ và không kém phần thâm thúy. Khung cảnh nói lên một chút uy quyền tối cao của ngôi nhà.

+ Song hành cùng sự sang trọng trong khu vực là phong cách sống của giới thượng lưu, đầy quý phái và phong cách.

-Qua bức tranh này ta thấy được thái độ phê phán nhẹ nhàng mà sâu sắc của tác giả; đồng thời dự báo sự suy tàn sắp xảy ra của giai cấp thống trị Lê – Trịnh trong thế kỷ XVIII.

Phân tích đề và lập dàn ý cho đề bài sau:

Tài sử dụng chữ quốc ngữ của nữ sĩ Hồ Xuân Hương qua hai bài thơ Nôm “Bánh trôi nước” và “Tự tình II”.

Phân tích đề: Đề này thuộc dạng đề có định hướng rõ ràng về nội dung và thao tác lập luận.

Yêu cầu về nội dung: Ngôn ngữ dân tộc trong hai bài thơ Bánh lái nước và Tự tình của Hồ Xuân Hương.

Yêu cầu về phương pháp: Phạm vi dẫn chứng là từ ngữ giản dị, thuần Việt, những câu thơ, thành ngữ, ca dao sáng tạo trong hai bài thơ. Thao tác tranh luận là phân tích, cảm nhận, khái quát hóa.

Dàn bài: Các ý cần trình bày là:

-Ngôn ngữ dân tộc trong hai bài thơ Bánh trôi nước và Tự tình II được thể hiện một cách tự nhiên, linh hoạt và khái quát.

+ Nâng cao một bước tính biểu cảm của chữ Nôm trong sáng tạo văn học.

+ Dùng từ rất thuần Việt.

+ Việc vận dụng nhiều ý thơ trong kho tàng thành ngữ, tục ngữ, ca dao…

-Cảm nhận: Sự sáng tạo táo bạo giúp khẳng định vị trí rất đáng trân trọng của Hồ Xuân Hương trong làng thơ Nôm nói riêng và trong văn học trung đại nói chung. Phải chăng Xuân Diệu gọi Hồ Xuân Hương là bà chúa thơ Nôm?