Viết Luận: Diễn đạt trong Văn nghị luận (tiếp theo)

III. Xác định giọng điệu phù hợp trong bài văn

Câu 1: Tìm hiểu tài liệu sau

Một. Giống nhau và khác nhau

– Giống nhau:

+ Cả hai đoạn đều có giọng điệu khẳng định mạnh mẽ luận điểm: tội ác của thực dân Pháp đối với đồng bào ta và tình yêu sống, thiết tha với cuộc sống của Hàn Mặc Tử.

+ Lời lẽ trang trọng, nghiêm túc, dứt khoát, giọng điệu khẳng định.

– Sự khác biệt:

+ Đoạn 1: giọng sôi nổi, mạnh mẽ, hùng hồn.

+ Đoạn 2: giọng trầm lắng, nghiêm trang.

b. Cơ sở chủ yếu tạo nên sự khác biệt đó là đối tượng lập luận và nội dung lập luận:

– Đoạn (1): là đoạn nói lên tội ác của thực dân Pháp để lên án trước đồng bào và dư luận thế giới, qua đó khẳng định quyền độc lập của dân tộc Việt Nam.

– Đoạn (2): viết về thơ Hàn Mặc Tử và giải thích cái gọi là “thơ điên, thơ loạn” thực chất là biểu hiện của sức sống phi thường, khát vọng sống vô hạn.

c. Cách dùng từ, cách đặt câu, biện pháp tu từ:

– Đoạn (1): dùng nhiều từ ngữ giai cấp chính trị, xã hội, sử dụng phép lặp cú pháp, phép song hành, phép tóm tắt.

– Đoạn (2): sử dụng từ ngữ trong lĩnh vực văn học và đời sống.

Câu 2: Tìm hiểu tài liệu sau

Một.

– Đoạn 1: được viết để kêu gọi “đồng bào cả nước” nên tác giả đã lựa chọn giọng điệu phù hợp. Giọng nói mạnh mẽ, hùng hồn, khích lệ. Sử dụng ngôn ngữ mạnh mẽ, cầu khẩn, mệnh lệnh và khẳng định. Sử dụng cú pháp sao chép.

– Đoạn 2: được viết để bình luận một cách mỉa mai về hiện tượng “bụng phệ”. Tác giả đã tạo ra một giọng văn hài hước, hóm hỉnh, có chút mỉa mai. Dùng từ nhiều nghĩa nhưng hàm ẩn, biện pháp liệt kê…

b. Đặc điểm về giọng điệu trong bài văn.

– Giọng điệu chính của bài văn là trang trọng, nghiêm túc.

– Các phần trong bài văn có thể thay đổi giọng điệu cho phù hợp với nội dung cụ thể: sôi nổi, mạnh mẽ, trầm lắng, hài hước…

Câu 3:

Đặc điểm quan trọng nhất của giọng điệu trong văn nghị luận là thể hiện thái độ, tình cảm của người viết thông qua cách dùng từ, đặt câu và sử dụng các phép tu từ từ vựng, tu từ cú pháp.

Các em có thể tham khảo phần Ghi nhớ được trình bày đầy đủ trong sổ tay ngữ văn 12 tập 2.

IV. Bài tập

Câu 1: Tìm hiểu tài liệu sau

– Đoạn 1: Hồ Chí Minh dùng từ chính xác, phù hợp với tuyên bố cắt đứt mọi quan hệ với thực dân Pháp, đặc biệt là dùng nhiều từ ngữ chính trị. Về câu, sử dụng phép lặp cú pháp, câu song hành, câu rút gọn => giọng điệu của đoạn văn chắc chắn, dứt khoát, mạnh mẽ, kiên quyết.

– Đoạn 2: Nguyễn Tuân nói về thời Tú Xương và thơ sử dụng nhiều từ tài hoa. Tác giả còn sử dụng kiểu cấu trúc câu, cú pháp song song => giọng điệu riêng.

– Đoạn 3: Tác giả viết theo lối so sánh nhằm chỉ ra sự khác biệt về tính cách, phẩm chất, tâm hồn, tình cảm,… của Kiều và Từ Hải. Vì vậy, đoạn văn sử dụng nhiều cặp tính từ tương phản => đoạn văn có nhịp điệu, âm hưởng cân đối.

Câu 2:

Mời các bạn tham khảo chủ đề sau: Thanh niên và vấn đề chọn nghề hiện nay.